Avrupa Komisyonu, Sürdürülebilir Ürün İnisiyatifi’ni 30 Mart 2022 tarihinde yayınladı. Döngüsel Eylem Planı’nda açıklandığı gibi İnisiyatif kapsamında AB pazarındaki tüm ürünlerin daha dayanıklı, yeniden kullanılabilir, onarılabilir, geri dönüştürülebilir ve enerji açısından daha verimli hale getirilmesi amaçlanmaktadır.
AB Sürdürülebilir Ürün İnisiyatifi, Avrupa Birliği'nin (AB) ürünlerin sürdürülebilirliğini artırmayı ve çevresel etkilerini azaltmayı amaçlayan bir girişimdir. İnisiyatif, ürünlerin yaşam döngüsünü, tasarımından başlayarak üretim, tüketim ve atık yönetimine kadar ele alır. Temel hedefi, ekonomik büyümeyi desteklerken doğal kaynakların daha verimli kullanılmasını ve çevresel etkilerin azaltılmasını sağlamaktır.
Temel İlkeler ve Stratejiler:
- Ürün Tasarımı: Ürünlerin sürdürülebilirliği için başlangıç noktası olarak tasarımın önemi vurgulanır. Daha uzun ömürlü, geri dönüştürülebilir, tamir edilebilir ve enerji verimli ürünlerin tasarımı teşvik edilir.
- Üretim ve Tedarik Zinciri: Üretim sürecinde sürdürülebilir malzemelerin kullanımı, karbon ayak izinin azaltılması ve tedarik zincirinin sürdürülebilirliği üzerinde odaklanılır.
- Tüketim ve Kullanım: Tüketicilerin daha sürdürülebilir ürünlere erişimini artırmak ve bilinçli tüketimi teşvik etmek için çeşitli politika ve bilinçlendirme stratejileri geliştirilir.
- Atık Yönetimi ve Döngüsel Ekonomi: Atıkların azaltılması, geri dönüşümün teşviki ve atıkların yeniden dönüşümü gibi döngüsel ekonomi ilkeleri üzerine odaklanılır.
Uygulama ve Araçlar:
- Sürdürülebilirlik Kriterleri: AB'nin belirlediği sürdürülebilirlik kriterleri, ürünlerin çevresel etkilerini ölçmek ve sınıflandırmak için kullanılır.
- Sertifikasyon ve Etiketleme: Ürünlerin sürdürülebilirlik düzeyini göstermek için sertifikasyon ve etiketleme sistemleri oluşturulur.
- Veri ve Şeffaflık: Tüketicilere ürünlerin sürdürülebilirlik performansı hakkında daha fazla bilgi sunmak için veri tabanları ve şeffaflık mekanizmaları geliştirilir.
Komisyon sürdürülebilir ürünleri AB pazarında bir norm haline getirmek ve ürünlerin genel çevresel ve iklim etkilerini azaltmak olduğunu açıklamaktadır. İnisiyatif kapsamında kirlilik ve kaynak kullanımı azaltılıp çevresel faydalar sağlanarak AB’nin kaynak bağımsızlığının da arttırılması bekleniyor.
Komisyon, İnisiyatif kapsamında ana eylemler ise şu şekildedir:
A) Sürdürülebilir ürünleri norm haline getirmek:
Eko-tasarım Direktifi (“Direktif”) bir ürünün yaşam döngüsü çevresel etkisinin %80’ine kadarını belirleyen ürün tasarımına yönelik olup, direktif kapsamında ürünleri daha dayanıklı, güvenilir, yeniden kullanılabilir, bakımı, yenilenmesi ve geri dönüştürülmesi daha kolay ve enerji ve kaynak açısından verimli hale getirmek için gereksinimler belirlenmektedir. Bu kapsamda tüketicilerin raflardaki ürünlerin çevresel etkileri hakkında daha fazla bilgi sahibi olması ve daha sürdürülebilir seçimler yapması da hedeflenmektedir. Düzenlemeye tabii tutulacak ürünlerin dijital ürün pasaportları olacaktır. Bu, ürünlerin onarılmasını veya geri dönüştürülmesini kolaylaştıracak ve tedarik zinciri boyunca önemli maddelerin takibini kolaylaştıracaktır. İnisiyatif ayrıca satılmayan tüketim mallarının yok edilmesini sona erdirmek, yeşil kamu alımlarını genişletmek ve sürdürülebilir ürünler için teşvikler sağlamak için önlemler içeriyor.
İnisiyatif kapsamında mümkün olan en geniş ürün yelpazesini kapsayacak şekilde ve ürünlerin uyması gereken gereksinimlerin kapsamını genişletmek amacıyla Direktif’in çerçevesinin genişletildiği belirtilmiştir.
İnisiyatif ayrıca elektronik ve ICT (Information and Communication Technology) ekipmanları, tekstil, mobilya, çelik, çimento ve kimyasal sektörlerindeki zararlı kimyasalları da yeniden ele alıyor. Bu kapsamda İnisiyatif yürürlüğe girene kadar 2022-2024 Ekotasarım ve Enerji Etiketleme Çalışma Planı’nı kabul etti.
B) Tekstil ürünlerinin uzun ömürlü ve geri dönüştürülebilir hale getirmek:
Sürdürülebilir ve Döngüsel Tekstil Stratejisi (“Strateji”) kapsamında 2030 yılına kadar AB pazarına sunulan tekstil ürünlerinin uzun ömürlü ve geri dönüştürülebilir, mümkün olduğunca geri dönüştürülmüş liflerden yapılmış, tehlikeli maddelerden arındırılmış ve uygun koşullarda üretilmiş olmasını sağlamaya yönelik vizyon ve somut eylemleri ortaya koymaktadır. Bu kapsamda tüketiciler tekstil ürünlerini daha uzun süre kullanacağı, ürünlerin imha edilmesi minimuma indirileceği ve Direktif’in kapsamında yer alan önlemlerin tekstil ürünleri içinde geçerli olacağı belirtilmiştir.
Strateji ayrıca şirketleri yılda koleksiyon sayısını azaltmaya, karbon ve çevresel ayak izlerini en aza indirmek için sorumluluk almaya ve Üye Devletleri yeniden kullanım ve onarım sektörü için uygun vergilendirme önlemleri almaya çağırıyor.